قرارهای تأمین کیفری یکی از مهمترین موضوعات است چرا که قرارهای تأمین کیفری تضمین کننده حقوق شاکی خواهد بود و نیز قرارهای تأمین کیفری ممکن است برای مشتکی عنه دردسر هایی را ایجاد کند چرا که در تحقیقات مقدمات احتمال صدور قرارهای تأمین کیفری به مراتب بسیار زیاد است و بازپرس با همین قرارهای تأمین کیفری حتی می تواند مشتکی عنه را نیز بازداشت نماید، حال برای آگاهی از قرارهای تأمین کیفری به صورت کامل مقاله زیر را مطالعه نمایید.
قرارهای تأمین کیفری را می توان از تصمیمات قضایی بر شمرد که با عنایت به آن مقام قضایی صالح در فرایند تحقیقات مقدماتی و تحقیق در پرونده و نیز در برخی موارد دادگاه در جریان رسیدگی و محاکمه با رعایت اصل تناسب و اهمیت جرم ارتکابی، دلائل و اسباب اتهام، جلوگیری از فرار و مخفی شدن متهم، دسترسی و حضور به موقع متهم و نیز تضمین حقوق بزه دیده برای جبران ضرر و زیان وی پس از حضور متهم و تفهیم اتهام به او اقدام به صدور قرار تأمین کیفری می نماید.
قرارهای تأمین کیفری از قرارهای اعدادی محسوب می شوند.
قرار اعدادی به قراری گفته می شود که برای اظهار نظر نهایی بازپرس و جلب متهم و یا رفع اتهام از او صادر می گردد و در جهت تکمیل تحقیقات مقدماتی می باشد.
انواع قرارهای تأمین کیفری بدین شرح است:
1- التزام به حضور با قول شرف
2- التزام به حضور با تعیین وجه التزام
3- التزام به عدم خروج از حوزه قضایی با قول شرف
4- التزام به عدم خروج از حوزه قضایی با تعیین وجه التزام
5- التزام به معرفی خود به صورت هفتگی و یا ماهانه به مرجع قضایی صالح با تعیین وجه التزام
6- التزام به حضور مستخدمان رسمی کشوری و یا نیروهای مسلح با تعیین وجه التزام با موافقت متهم
7- التزام به عدم خروج از مکان تعیین شده با موافقت متهم با تعیین وجه التزام از طریق نظارت با تجهیزات الکترونیکی یا بدون تجهیزات
8- اخذ کفیل با تعیین وجه الکفاله
9- اخذ وثیقه
10- قرار بازداشت موقت
1- التزام به حضور با قول شرف:
این قرار خفیف ترین نوع قرار تأمین کیفری می باشد و در واقع متهم با قول شرف متعهد می شود که در هر زمان مرجع قضایی او را احضار نمود خود را به صورت مرتب به مرجع قضایی معرفی نماید و در صورت امتناع از پذیرش این قرار تأمین کیفری مقام صالح قضایی قرار کیفری را تشدید و قرا التزام به حضور با تعیین وجه التزام را صادر می نماید.
2- التزام به حضور با تعیین وجه التزام:
در این نوع از قرار تأمین کیفری متهم حضور خود را نزد مقام صالح قضایی منوط به مبلغی با عنوان وجه التزام می کند که در صورت تخلف و عدم حضور در مواقع لزوم وجه التزام به دستور دادستان از متهم اخذ می گردد.
3- التزام به عدم خروج از حوزه قضایی با قول شرف:
در این نوع از قرار تأمین کیفری متهم عدم خروج خود را نزد مقام صالح قضایی با قول شرف تضمین می نماید.
4- التزام به عدم خروج از حوزه قضایی با تعیین وجه التزام:
در این نوع از قرار تأمین کیفری متهم عدم خروج خود را نزد مقام صالح قضایی با پرداخت وجه التزام به حضور در صندوق دادگستری تضمین می نماید.
5- التزام به معرفی خود به صورت هفتگی و یا ماهانه به مرجع قضایی صالح با تعیین وجه التزام:
در این نوع از قرار تأمین کیفری متهم متعهد می گردد در مواعدی که از سوی مقام صالح قضایی اعلام می گردد خود را معرفی نماید و با پرداخت وجه التزام در صندوق دادگستری تضمین حضور می نماید.
6- التزام به حضور مستخدمان رسمی کشوری و یا نیروهای مسلح با تعیین وجه التزام با موافقت متهم:
در این نوع از قرار تأمین کیفری متهم که از مستخدمان لشگری و یا کشوری می باشد متعهد می گردد با پرداخت وجه التزام در صندوق دادگستری حضور نماید که البته منوط به موافقت وی شده است.
7- التزام به عدم خروج از مکان تعیین شده با موافقت متهم با تعیین وجه التزام از طریق نظارت با تجهیزات الکترونیکی یا بدون تجهیزات:
در این نوع از قرار تأمین کیفری متهم که از طریق دستگاه های الکترونیکی همچون دستبند و یا پابند و یا بدون آنها می باشد متهم متعهد می گردد با پرداخت وجه التزام در صندوق دادگستری حضور خود را تضمین نماید.
8- اخذ کفیل با تعیین وجه الکفاله:
در این نوع از قرار تأمین کیفری شخص ثالثی می بایست حضور مرتب و به موقع متهم را در مراجع صالح قضایی با پرداخت وجه تعهد نماید که به این شخص ثالث کفیل می گویند.
در قرار تأمین کیفری شخصی می تواند به عنوان کفیل قرار گیرد که توانایی مالی او توسط بازپرس محرز شده باشد، چنانچه بازپرس نتواند توانایی مالی کفیل را احراز نماید فوری موضوع را به نظر دادستان می رساند که در این صورت بازپرس مکلف به تبعیت از دادستان می باشد.
9- اخذ وثیقه:
وثیقه قراری است که به موجب آن آزادی متهم منوط به تودیع مبلغی وجه نقد و یا مالی معادل آن، ضمانت نامه بانکی و مال منقول یا غیر منقول می باشد تا هرگاه توسط مراجع صالح قضایی احضار شد نسبت به معرفی خود اقدام نماید و در صورت تخلف وثیقه ضبط خواهد شد.
بازپرس در رابطه با قبول کفالت یا وثیقه قرار صادر می کند و مکلف است به کفیل یا وثیقه گذار اخطار نماید که ظرف یک ماه نسبت به معرفی و تحویل متهم اقدام نمایند و چنانچه متهم بدون عذر موجه حاضر نشود و یا او را احضار ننمایند وجه الکفاله و یا وثیقه ضبط خواهد شد.
پس از صدور قرار کفالت یا وثیقه تا زمانی که متهم کفیل معرفی ننموده و یا وثیقه ای نسپرده باشد بازداشت می گردد فلذا متهم می تواند نسبت به اصل قرار که منجر به بازداشت وی شده است به مدت 10 روز اعتراض نماید.
متهم، کفیل و یا وثیقه گذار می توانند ظرف 10 روز نسبت به اخذ وجه التزام، وجه الکفاله و یا ضبط وثیقه در دادگاه کیفری دو اعتراض نمایند که دادگاه مکلف است خارج از نوبت و بدون رعایت تشریفات دادرسی به اعتراضات در موارد زیر رسیدگی نماید.
1- در صورت عدم رعایت مقررات قانونی نسبت به اخذ وجه التزام، وجه الکفاله و یا ضبط وثیقه
2- حضور به موقع متهم در موعد مقرر
3- عدم حضور متهم به دلیل عذر موجه
4- معسر شدن پس از صدور قرار قبولی کفالت و یا التزام
5- فوت متهم
10- قرار بازداشت موقت:
بازداشت به معنای جلوگیری، منع و توقیف می باشد.
قرار بازداشت موقت از شدیدترین قرارهای تأمین کیفری است که برای تضمین دسترس به متهم در مواقع لزوم آزادی او را با عنایت به شرایط ذیل به طور موقت سلب می گردد:
1- آزاد بودن متهم موجب از بین رفتن ادله جرم و یا تبانی با متهمان دیگر و یا شهود واقعه گردد.
2- ترس از فرار یا مخفی شدن متهم
3- آزادی متهم منجر به اخلال در نظم عمومی یا به خطر افتادن جان شاکی یا شهود گردد
در جرائمی که دلائل و قرائن کافی بر توجه اتهام به متهم وجود داشته باشد، بازپرس قرار بازداشت موقت صادر می نماید و دادستان مکلف است ظرف مدت 24 ساعت نظر خود را به صورت کتبی اعلام دارد و در صورت اختلاف بین دادستان و بازپرس دادگاه صالح حل اختلاف می نماید.
جرائمی که منجر به صدور قرار بازداشت موقت می گردد بدین شرح است:
1- سلب حیات، حبس ابد، قطع عضو، جنایت عمدی که میزان دیه آنها 1/3 دیه کامل یا بیشتر از آن است.
2- جرائم تعزیری درجه 4 و بالاتر
3- جرائم علیه امنیت داخلی و خارجی، درجه 5 و بالاتر
4- آزار و اذیت بانوان و اطفال
5- سرقت، کلاهبرداری، اختلاس، ارتشا، جعل، استفاده از سند مجعول و خیانت در امانت در صورتی که مشمول جرائم تعزیری درجه 4 و بالاتر نباشد.
مدت بازداشت موقت متهم نباید از حداقل مجازات حبس در قانون بیشتر باشد و بازداشت موقت در جرائم موجب سلب حیات 2 سال و در سایر جرائم 1 سال می باشد.
